Wat is blockchain? Voor bestuurders

Als u reeds in 1995 alle mogelijke opportuniteiten en bedreigingen van het internet goed begrepen had, wat zou u dan anders gedaan hebben? Een dergelijke vraag zouden we u ook vandaag kunnen stellen rond de fundamentele en ver reikende mogelijkheden van de blockchaintechnologie. Want wat internet betekende voor de informatie zou blockchain wel eens kunnen betekenen voor de waardecreatie. Wat zijn immers de verrijkende gevolgen voor organisaties en het zakendoen? De hype is misschien voorbij, maar het staat intussen vast dat er vroeg of laat echte disruptieve toepassingsmogelijkheden komen. En dus moeten bestuurders zich ook een idee vormen over deze ‘blokketen’. Volgens sommigen kan het zelfs een transparante impact hebben op het vlak van het deugdelijk bestuur, de audit  en het risicobeheer zelf.

Wat is de essentie?

In wezen gaat het om tientallen computers die gelijktijdig een zelfde gebeurtenis registreren: denk aan een waardetransactie of een wilsovereenstemming. Men noemt het daarom een geautomatiseerde, gedecentraliseerde en gedistribueerde grootboektechnologie. Iedereen in het computernetwerk kan de in- of  uitgaande bewegingen synchroon volgen en beschikt over een exacte en onveranderlijke kopie. Er is dus geen centrale autoriteit nodig om de transacties te superviseren of authentiek te maken. Zodra een bewerking cryptografisch geregistreerd is, is het praktisch onmogelijk die nog te wijzigen, omdat elke bewerking tegelijk met alle vorige versleuteld wordt als een blok gegevens in een open toegankelijke ketting. Vandaar het woord blockchain. De meeste bedrijven zullen evenwel kiezen voor een toepassing in een gesloten systeem waartoe enkel geselecteerde partijen worden toegelaten met specifieke toegangsrechten.

Mogelijke toepassingsgebieden van blockchain

Elke dag opnieuw ontdekt men nog nieuwe toepassingsmogelijkheden en in dit in de meest uiteenlopende domeinen. Dit lijstje is dus per definitie onvolledig: energievoorziening, bank- en verzekeringswezen, registraties in gezondheidszorgprogramma’s, boekingen in de reisindustrie, betaalverkeer, juridische dienstverlening, cyberveiligheid, eigendomsregistraties, contractenbeheer in de immobiliënsector, ketenbeheer van goederentransport en leveringen, voedselveiligheid via tracking van de oorsprong, fraudepreventie, automatisch aankoopbeheer en boekhouding, validatie van processen en procedures (compliance), digitaal identiteitsbeheer (gaande van geboorteakten tot diploma’s)… En natuurlijk ‘smart contracts’.

Bij ‘smart contracts’, die bijvoorbeeld betalingen automatiseren, gaat het om een code die automatisch en transparant wordt uitgevoerd zodra alle vooraf bepaalde voorwaarden in die code zijn vervuld. Alle fases zijn immers gedigitaliseerd en menselijke tussenkomst is niet langer nodig om dan bijvoorbeeld een toelage of premie uit te betalen.

Let wel, blockchain is door zijn gedecentraliseerd karakter geen oplossing voor uw dataopslag, uw administratie of uw SQL databases. Een overstap naar zo een toepassing veronderstelt overigens dat u al over een goed IT-systeem en goede procedures beschikt.  Zo biedt het evenmin een mirakeloplossing voor bestaande slechte systemen.  Sommigen waarschuwen zelfs dat er een totaal andere bedrijfscultuur nodig is om met dergelijke gedecentraliseerde processen te gaan werken.

Vragen voor bestuurders

In deze fase zijn onze tips naar raden van bestuur nog vrij algemeen maar wel cruciaal: bespreek het eens op bestuursniveau. Zorg er eerst en vooral voor dat iedereen het blokketenprincipe begrijpt. Informeer uzelf en uw managementteam over de toepassingsmogelijkheden in uw sector en bij de concurrentie. Volg de ontwikkeling van het ecosysteem. Welke partnerships vormen er zich, welke open samenwerkingsverbanden en elke eventuele standaarden ontstaan er? Wat zijn leerrijke praktijkvoorbeelden? Bij welke groepen of experimenten kan u eventueel aansluiten?

Zo een disruptieve technologie heeft uiteraard tijd nodig om begrepen en aanvaard te raken. Maar elke onderneming mag zich stilaan wel al gaan afvragen of, en zo ja hoe, deze technologie bepaalde sleutelprocessen kan vereenvoudigen of vervangen. Dat vergt een scherp inzicht in de mogelijkheden, de strategische uitdagingen en de competitieve  risico’s van de blokketen voor hun businessmodel.

Specialisten suggereren daarom dergelijke open discussievragen voor de raden van bestuur en managementcomités:

• Welk concreet probleem zouden wij met blockchain moeten of kunnen oplossen?
• Hoe kan deze technologie bijdragen tot meer vertrouwen in onze systemen en aanpak?
• Beschikken wij al over de noodzakelijke beheers- en controlesystemen en technologie?
• Wat doen onze concurrenten en onze partners al op dit vlak ?
• Welke risico’s of minpunten zouden wij tegenkomen bij een implementatie?
• Wat zijn de financiële implicaties en welke onverwachte kosten zouden er kunnen opduiken?
• Wat zou de impact kunnen zijn op ons businessmodel (ondermeer qua beveiliging, privacy, risicobeheersing, fraudepreventie, kostprijs, compliance, accounting, wetgeving , interne organisatie…)?
• Hoe zullen wij onze medewerkers en stakeholders hierover opleiden?

De voorzitter mag zich ook afvragen of er geen gespecialiseerd technisch of AI-profiel nodig is in de eigen bestuursraad. Zijn er geen bestuurlijke talenten te vinden in het ecosysteem van deze technologie- providers en de startupwereld? Kan het audit- of risico-comité versterkt worden met een specialist vanuit het management?

Een raad van bestuur zal er qua werking en samenstelling ook zelf sowieso totaal anders uitzien na de introductie ervan…

 Voorlopige slotbeschouwingen   

1. De echte algemene doorbraak zit er nog niet meteen aan te komen. Maar veel ondernemers en bestuurders beginnen het toch wel te beschouwen als een disruptieve gamechanger. Eén die menig businessmodel zal uitdagen en menig competitief veld zal omploegen!

2. Er moet alleszins een ‘dwingende’ reden zijn om er naar over te stappen. Het feit dat het bestaat of mogelijk is niet genoeg: het vervangt immers geen ERP systeem. Beslis pas met volledige kennis van zaken of de onderneming hierover een concrete strategie en een implementatieplan moet opstellen.

3. De wetgeving in het algemeen en in diverse sectoren is nog niet echt voorzien op Het is dus ook wat gevaarlijk om daar te veel op vooruit te lopen. Men weet niet in welke richting eventuele wetgeving zou uitgaan.