De loonkloof, een governance-uitdaging

Transparantie is een van de pijlers van moderne governance. Op steeds meer vlakken worden bedrijven en andere organisaties gestimuleerd of via wetgeving gedwongen om openheid van zaken te geven. Dat geldt ook voor de governance-uitdaging van het inkomen van de CEO in relatie het inkomen van de gemiddelde medewerker, ofwel de loonkloof. In dit blog leest u meer over de inkomens van CEO’s, de loonkloof en de meningen van stakeholders. Tot slot krijgt u een aantal handvatten om u in uw eigen organisatie te discussiëren over het beloningsbeleid, dat blijft immers een belangrijke uitdaging in governance.

Topsalaris

Het is en blijft een gevoelige kwestie en een governance-uitdaging, de beloning van de top. Dat geldt zowel voor bedrijven als voor andere soorten organisaties, zoals woningcorporaties en goede doelen. Een greep uit een aantal spraakmakende krantenkoppen van de afgelopen jaren:
o In 3,1 dag verdient een CEO het gemiddelde jaarsalaris van een medewerker
o Salaris van ING-topman Hamers wordt met 50% verhoogd
o Bij vier goede doelen krijgt directeur meer dan minister

Het feit dat een salaris van een CEO uit verschillende componenten kan bestaan, maakt het lastig om gegevens hierover onderling te vergelijken. Afhankelijk van het type bedrijf of de organisatie kan het salaris van een CEO bestaan uit: een basissalaris, bonussen, aandelen, pensioenopbouw en onkosten. De uitkering van bonussen en aandelen kan afhankelijk zijn van prestaties, wat betekent dat ze niet bij voorbaat meegerekend kunnen worden als inkomen. Ook het meetellen van aandelen is lastig. Vaak mogen die pas een aantal jaren na het verkrijgen worden verzilverd, om te zorgen dat de CEO de langetermijnbelangen van het bedrijf in het oog houdt.

Inkomensontwikkeling

Elk jaar opnieuw worden ze in elk land gepubliceerd: lijsten met de inkomens van CEO’s van beursgenoteerde bedrijven en non-profitorganisaties. In Nederland staan Shell, Wolters Kluwer, Unilever, RELX (ontstaan uit de fusie tussen Reed en Elsevier) en Heineken altijd bovenaan. De meeste inkomens vertonen jaarlijks een kleine stijging. Soms is er ineens een uitschieter, en dat is in bijna alle gevallen een sterke stijging. Gemeten over een langere periode, kunnen verschillen met de werkvloer dan ineens groot worden.
De Amerikaanse non-profit denktank Economic Policy Institute concludeert dat een CEO in de VS gemiddeld 278 keer het jaarinkomen van een gewone medewerker verdient, terwijl dat in 1965 maar 20 keer zoveel was en in 1978 58 keer zoveel.

Volgens onderzoek van het Financieel Dagblad (zie bovengemeld artikel) is de loonkloof in Nederland gemiddeld 83, wat betekent dat een CEO na 3,1 werkdag een gemiddeld jaarsalaris van zijn medewerkers heeft verdiend. Het FD komt voor het Verengd Koninkrijk op een loonkloof van 133 en voor de Verenigde Staten zelfs boven de 300, waarbij de precieze cijfers verschillen per bron. Duidelijk is wel dat de loonkloof een grote governance-uitdaging is én dat er de afgelopen decennia een sterke stijging in de kloof heeft plaatsgevonden.

Inkomensbepaling

De salarissen van de leden van de Raad van Bestuur worden vastgesteld door de Raad van Commissarissen. Om een goede afweging te kunnen maken, schakelen de meeste RvC’s regelmatig een adviesbureau in, of ze gebruiken een moderne tool zoals Diligent Nominations om pay for performance na te gaan bij andere organisaties.

Adviesbureaus blijken voor hun benchmark meestal bedrijven of organisaties te kiezen die een maatje groter zijn dan hun klant; hun omzet is hoger, ze hebben meer medewerkers hebben of ze opereren in meer landen. Een logische uitkomst van een dergelijke benchmark is een advies voor een hoger salaris van de betreffende CEO. De RvC zal dit advies meestal opvolgen. Het gevolg van een stijgend salaris van een CEO is dat andere bedrijven hier niet voor willen onderdoen. Ook zij laten een benchmark uitvoeren, met als gevolg dat de lonen van alle CEO’s blijven stijgen.

Bij het gebruik van de tools van CGLytics krijgt de Raad van Commissarissen in uw bedrijf toegang tot gegevens en statistieken afkomstig van bestuurders van 5.500 bedrijven wereldwijd. Daarmee kunt u de profielen van uw eigen bestuurders vergelijken met verschillende filters, zoals werkervaring, sector en vergoeding. Op deze manier organiseert u uw eigen benchmark.

Zoals eerder aangegeven kan een deel van de beloning afhankelijk worden gesteld van prestaties. Meestal gaat het dan om financiële prestaties, maar Shell heeft ook een de daling van CO2-uitstoot opgenomen.

Stakeholders

Terwijl de Raden van Bestuur en de Raden van Commissarissen zich beroepen op goede bedrijfsresultaten en benchmarks met andere bedrijven in dezelfde markt om een salarisverhoging van hun CEO in de vorm van extra loon of aandelen te verantwoorden, stellen vertegenwoordigers van vakbonden en beleggersverenigingen hier publiekelijk vragen over of laten hun verontwaardiging blijken over de grote loonkloof. Het feit dat bedrijven veel laagbetaald personeel hebben door laaggeschoold personeel of activiteiten in Afrika of Azië, is volgens hen maar een beperkte verklaring voor de loonkloof. Ze missen ook de uitleg over het salaris van de CEO in relatie tot salarissen van het management en andere medewerkers, kortom: een visie op het loongebouw.

Ook op aandeelhoudersvergaderingen en in de publieke opinie wordt gereageerd op salarissen van de top, denk bijvoorbeeld aan verontwaardiging over hoge salarissen bij banken die staatssteun hebben gekregen of bij goede doelen. De angst voor imagoschade is groot, zo heeft in 2018 ING uiteindelijk de beoogde salarisverhoging van Hamers ingetrokken.

Uitdagingen in governance

Het salaris van de CEO en de loonkloof zullen altijd belangrijke uitdagingen van moderne governance blijven. Met onderstaande vragen stimuleren we u om in uw organisatie de discussie aan te gaan over het salaris van uw CEO, het management en alle medewerkers, kortom: over het hele loongebouw.
De vragen:
* Hoe heeft het loon van de CEO zich de afgelopen jaren ontwikkeld?
* Hoe hebben de lonen van de overige leden van de RvB en het management zich de afgelopen jaren ontwikkeld?
* Hoe hebben de lonen van de medewerkers zich de afgelopen jaren ontwikkeld?
* Hoe zijn de lonen en de ontwikkelingen vergeleken met organisaties van gelijke bedrijfsgrootte in uw branche?
* Wat zijn factoren die tot nu toe salarissen aan de top beïnvloeden? Bijvoorbeeld omzet, winst, aandelenkoersen, aantallen medewerkers.
* Zijn er factoren die in uw organisatie in de toekomst medebepalend kunnen zijn voor de hoogte van het salaris van de CEO? Bijvoorbeeld duurzaamheidsprestaties?

Tot slot

Het salaris van de CEO en de overige bestuurders is een gevoelig onderwerp. De producten van CGLytics, nu onderdeel van Diligent , vormen een moderne ondersteuning van de RvB en de RvC en bieden een veilige omgeving waarin u gemakkelijk informatie kunt delen en kunt overleggen met uw medebestuurders.

Bronnen

https://fd.nl/ondernemen/1284431/nederlandse-ceo-verdient-in-drie-werkdagen-jaarsalaris-werknemer
https://www.volkskrant.nl/economie/directeuren-spelen-haasje-over-met-topinkomens~bb9d7583/
https://fd.nl/ondernemen/1244914/ing-verhoogt-beloning-topman-hamers-met-50
https://www.volkskrant.nl/economie/als-de-baas-283-keer-meer-verdient-dan-de-werkvloer-de-loonkloof-bij-aex-bedrijven-onder-de-loep~b907ba0b/
https://www.nu.nl/economie/5978920/ceo-in-vs-verdient-278-keer-het-jaarinkomen-van-een-werknemer.html
https://www.volkskrant.nl/economie/bij-vier-goede-doelen-krijgt-directeur-meer-dan-minister~b2f81c31/
https://www.epi.org/files/pdf/171191.pdf