Wat betekent het vrouwenquotum voor uw bedrijf?

In december 2019 heeft de Tweede Kamer ja gezegd tegen een vrouwenquotum. Dit betekent dat het kabinet het advies hierover van de Sociaal-Economische Raad (SER) moet uitvoeren. Concreet staat in het advies dat de Raden van Commissarissen van beursgenoteerde bedrijven in Nederland voor minimaal 30% uit vrouwen moeten bestaan. Met dit besluit hebben de volksvertegenwoordigers gekozen voor een radicaal andere benadering om het aantal vrouwen in topfuncties te vergroten; van vrijblijvende richtlijn naar een wettelijke verplichting. Hiermee stuurt de Tweede Kamer het bedrijfsleven richting moderne governance, waarvan meer diversiteit een onderdeel is.

In dit blog krijgt u antwoord op 5 belangrijke vragen rond het vrouwenquotum:

• Wat houdt het vrouwenquotum precies in?
• Welke voordelen worden verwacht?
• Hoe is de situatie nu?
• Wat vinden huidige topvrouwen van het vrouwenquotum?
• Hoe vinden bedrijven geschikte topvrouwen?

Wat houdt het vrouwenquotum precies in?

De Tweede Kamer heeft in december 2019 gestemd voor het gehele voorstel van de SER, genaamd Diversiteit aan de Top. Dat betekent dat niet alleen het quotum van 30% vrouwen in de Raad van Commissarissen van beursgenoteerde bedrijven is aanvaard, maar ook het advies van de SER om bij bedrijven die hier niet aan voldoen, de benoemingen van mannen nietig te verklaren tot het bedrijf wel aan het quotum voldoet. Voor de overige grote bedrijven adviseert de SER een ‘ambitieus streefcijfer voor topfuncties en de managementlagen daaronder’. Dit streefcijfer kunnen bedrijven zelf bepalen. Wel wordt verwacht dat het streefcijfer boven het huidige percentage vrouwen in het management ligt én dat de bedrijven in hun jaarverslagen verantwoording afleggen over het wel of niet bereiken van hun doelstellingen.

Na de Tweede Kamer is nu de Eerste Kamer aan zet. Vervolgens zal het kabinet de Wet bestuur en toezicht moeten aanpassen. De verwachting is dat het verplichte vrouwenquotum per 1 januari 2021 gaat gelden. Dit vrouwenquotum geldt alleen voor de Raad van Commissarissen, en niet voor de Raad van Bestuur. Aangezien de leden van de RvC de nieuwe bestuurders benoemen, zal ook in de RvB’s het percentage vrouwen stijgen. 

Welke voordelen worden verwacht?

De voordelen van het verplichte vrouwenquotum zijn tweeledig: ten eerste gaat het om een snellere stijging van het aantal vrouwen in topfuncties, ten tweede om de voordelen die een meer diverse samenstelling van Raden van Bestuur en Raden van Commissarissen oplevert.

Wat betreft het eerste voordeel: sinds 2013 geldt in Nederland een streefcijfer van 30% voor vrouwelijke bestuurders. Aan het niet behalen van dit streefcijfer waren geen sancties verbonden. Veel politieke partijen en ondernemersorganisaties vonden lange tijd een verplicht vrouwenquotum niet nodig, omdat ze dachten dat met een streefcijfer het aantal vrouwen in topfuncties vanzelf zou stijgen. Dit blijkt ook te kloppen, maar de stijging gaat heel langzaam. Inmiddels hebben verplichte vrouwenquota in landen als Noorwegen en Duitsland geleid tot een forse groei van het aantal vrouwen in topfuncties. De stemming in de Tweede Kamer laat zien dat nu ook in Nederland een vrouwenquotum als geschikt middel wordt gezien om het percentage vrouwen in topfuncties versneld te laten stijgen.

Het tweede voordeel van het verplichte vrouwenquotum gaat over de gevolgen van een meer diverse samenstelling van RvB’s en RvC’s. Uit verschillende onderzoeken blijkt dat meer diversiteit leidt tot meer verschillende zienswijzen en meer kritische vragen tijdens vergaderingen, waardoor een betere discussie wordt gevoerd. Dit leidt vervolgens tot creatievere oplossingen en betere besluiten, die uiteindelijk leiden tot betere prestaties van de organisaties. In een eerder blog van Diligent over diversiteit is hier meer aandacht aan besteed.

Hoe is de situatie nu?

Er zijn verschillende lijsten die het aantal vrouwen in topfuncties bijhouden, hier beperken we ons tot de Nederlandse Female Board Index (FBI) van prof.dr. Mijntje Lückerath-Rovers van de Universiteit van Tilburg. In de editie 2019 van de FBI zijn de opvallendste resultaten bij de 90 bestudeerde beursgenoteerde ondernemingen:

• Het percentage vrouwelijke in RvB’s is gestegen van 5,7% naar 8,5%, in de RvC’s van 25,1% naar 26,8%.
• Een kwart van de benoemingen van een bestuurder is een vrouw, dat is een record.
• Bij 71 ondernemingen zonder vrouwelijke bestuurders zijn wel 19 mannelijke bestuurders benoemd.
• Opnieuw kwam de meerderheid van de nieuwe vrouwelijke commissarissen (54%) uit het buitenland.

Wat vinden huidige topvrouwen van het vrouwenquotum?

Uit interviews met verschillende topvrouwen blijkt dat inmiddels de meesten voorstander zijn van het vrouwenquotum. Dat was een paar jaar geleden anders. Veel topvrouwen hebben lang gedacht dat een vrijwillig streefcijfer voldoende zou zijn om meer vrouwen aan de top te krijgen. Nu ze zien dat dit in de praktijk niet zo werkt, worden ze pleitbezorger van het vrouwenquotum. Dat blijkt uit hun uitspraken in recente interviews in NRC en Parool:

“Hoe kun je succesvol zijn als je 50% van de mensen uitsluit” – Herna Verhagen, CEO van PostNL. “Een kanteling is zichtbaar, maar versnelling is nodig” – Marry de Gaay Fortman, advocaat en commissaris bij De Nederlandsche Bank en KLM.

“Mensen zoeken evenbeelden, maar dat moest juist doorbroken worden in door mannen gedomineerde bedrijven” – Petri Hofsté, commissaris bij Rabobank, Achmea en Fugro.

Een enkeling is tegen het vrouwenquotum, zoals Barbara Baarsma, directievoorzitter bij Rabobank Amsterdam en hoogleraar toegepaste economie aan de Universiteit van Amsterdam. Zij ziet deeltijdwerk als voornaamste probleem, en pleit voor aangepaste schooltijden, flexibele werktijden en betaalbare kinderopvang als middelen om de meer vrouwen aan de top te krijgen.

Hoe vinden bedrijven geschikte topvrouwen?

Elk bedrijf zal op zijn eigen manier geschikte vrouwen voor topfuncties zoeken en vinden, afhankelijk van de branche en de bedrijfscultuur. Daarnaast zijn er landelijk een aantal initiatieven die bedrijven hierbij kunnen ondersteunen. Hieronder staan een aantal handreikingen die op verschillende manieren kunnen helpen bij deze zoektocht:

• nl biedt veel informatie voor bedrijven en instellingen die op zoek zijn naar vrouwelijk talent. Op de site is ook een handreiking met tips om meer vrouwelijke bestuurders te werven.
• Talent naar de Top biedt met hun charter Talent naar de Top ondersteuning bij het vinden van meer divers talent aan de top.
• Intern kunnen HR-afdelingen een belangrijke rol spelen bij de doorstroming van vrouwelijk talent, bijvoorbeeld door gesprekken met talentvolle vrouwen te voeren en te inventariseren wat ze nodig hebben voor een volgende carrièrestap.
• Kandidaten kunnen ook gevonden worden via de toegepaste module van Diligent, Nominations, waarmee 125.000+ profielen wereldwijd doorzoekbaar worden. 

Op onze site vindt u meer informatie over onze boardportal en de bijbehorende modules. Natuurlijk kunt u meteen een vrijblijvende demo van Governance Cloud aanvragen. Heeft u vragen, neem dan contact met ons op, we helpen u graag.